قرهباغ نام منطقه‌ای در همسایگی ایران در ناحیه شمالی است که به دلایل مختلف از دیرباز تاکنون همواره مورد توجه بوده است. قرهباغ (به ترکی آذربایجانی) یا آرتساخ (به زبان ارمنی) نام منطقه‌ای کوهستانی در همسایگی شمال ایران است.
به گزارش مشرق، این نام برگرفته از دو کلمه قره و باغ است؛ بر خلاف تصور عموم کلمه «قره» در ترکی علاوه بر معنای سیاه، به معنای بزرگ نیز هست و کلمه «باغ» نیز به همان معنی مصطلح در فارسی است. از این‌رو، قره باغ به منطقه یا محلی گفته می‌شود که در آنجا باغ‌های وسیع و انبوه وجود داشته و رنگ سبز درختان نیز متمایل به سیاه است. این نام برای نخستین بار در اسناد متعلق به قرن ۱۲ میلادی ذکر شده است. علاوه بر این، یکی از قدیمی‌ترین اقامتگاه‌های انسان‌های اولیه به نام «غار آزیخ» در کوه‌های قرهباغ کشف شده است.
موقعیت جغرافیایی
منطقه قرهباغ در همسایگی شمال‌غرب ایران و در شمال رود ارس قرار دارد. قلمرو این منطقه از رشته‌کوه قفقاز کوچک شروع شده و تا اراضی واقع در میان رودهای ارس و کر ادامه می‌یابد. این منطقه کوهستانی مساحتی بالغ بر ۴،۳۷۸ کیلومترمربع دارد و بر اساس آخرین سرشماری انجام گرفته در سال ۱۹۸۹، شمار جمعیتی آن در حدود ۱۸۹۰۲۹ نفر بوده است. از شهرهای مهم این منطقه می‌توان به خانکندی و شوشا اشاره کرد. با وجود احاطه قلمرو قرهباغ با کوهستان‌های مرتفع و دشواری حمل و نقل و ارتباط به این منطقه؛منابع و ثروت‌های زیرزمینی ارزشمندی نظیر معادن و جنگل‌ها و زمین‌های حاصلخیز دارد. این منطقه به دلیل پستی و بلندی‌های آن اقالیم مختلفی دارد، ولی بیشتر دارای مناطق زمستانی ملایم و تابستانی گرم و خنک است.
تاریخچه
منطقه قرهباغ در دوران صفویه جز قلمرو ایران محسوب می‌شد، اما پس از انعقاد قرارداد گلستان و ترکمنچای به روسیه تزاری واگذار شد. روس‌ها پس از انعقاد این دو قرارداد، ارامنه ایرانی را به مناطق تحت تسلط خود کوچانده و مناطق مسلمان‌نشین ایروان و قرهباغ را برای اسکان ارامنه تازه‌وارد در نظر گرفتند. به دنبال وقوع جنگ‌های عثمانی و روسیه، جمعیت ارامنه مناطق شرقی امپراطوری عثمانی با روس‌ها متفق شده و علیه دولت عثمانی وارد جنگ شدند. به دنبال پیروزی‌های ارامنه در این جنگ، مجبور به مهاجرت به داخل مرزهای روسیه شده و ترکیب جمعیتی خان‌نشین ایروان و قرهباغ را به نفع ارامنه تغییر دادند.
پس از این واقعه، قرهباغ به منطقه‌ای عمدتا ارمنی‌نشین تبدیل شد، ولی با استقلال ارمنستان و آذربایجان از امپراطوری روسیه در سال ۱۹۱۸ اختلاف بر سر حاکمیت این منطقه آغاز شد. با تثبیت سلطه و قدرت اتحاد جماهیر شوروی، این حکومت در سال ۱۹۲۳ اوبلاست (استان) خودمختار قرهباغ کوهستانی را درون جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی ایجاد کرد.
رئیس‌جمهور آذربایجان: خوشحالم که جنگ تمام شد
الها م علی اف لحظاتی پس از امضا توافق نامه در پیامی به مردم جمهوری آذربایجان که از طریق تلویزیون دولتی این کشور بطور زنده پخش شد ، شرایط این بیانیه مشترک را اعلام کرد .
طبق توافق حاصله میان طرفیها ، از ساعت ۰۰: ۰۰، ۱۰ نوامبر جاری(۲۰ آبان ماه) به وقت مسکو درگیری های نظامی در منطقه مورد مناقشه قره باغ بطور کامل متوقف می شود .
ارمنستان متعهدمی شود ۱۵ نوامبر ( ۲۵ آبان ماه ) جاری شهرستان " کلبجر " ، ۲۰ نوامبر (۳۰ آبان ماه) شهرستان " آقدام " و اول دسامبر (۱۱ آذر) سال جرای میلادی شهرستان " لاچین" را به جمهوری آذربایجان پس دهد .
در خط مقدم جبهه در منطقه قره باغ کوهستانی و در امتداد جاده لاچین در قره باغ نیروهای حافظ صلح روسیه به تعداد یک هزار و ۹۶۰ نظامی ، ۹۰ ماشین زره پوش و ۳۸۰ خودروی نظامی مستقر می شود .
نیروهای حافظ صلح روسیه همزمان با خروج نیروهای ارمنی از قره باغ در این منطقه مستقر خواهد شد و مدت اقامت نیروهای روسی در منطقه ۵ سال خواد بود.
بر اساس این سند ، آوارگان جنگی تحت کنترل کمیسریای عالی سازمان ملل متحد در امور آوارگان به منطقه قره باغ کوهستانی و شهرستانهای همجوار ان بر می گردند .
الهام علی اف امضا این سند را دست آورد مهم برای جمهوری اذربایجان اعلام کرد .
درگیری های نظامی میان نیروهای ارمنستان و آذربایجان ششم مهم ماه آغاز شده و به رغم سه بار توافق آتش بس با مساعدت میانجیگران بین المللی این درگیری ها تا امروز با شدت ادامه داشت .
جمهوری آذربایجان در جریان این درگیری های نزدیک به ۳۰۰ منطقه مسکونی در قره باغ را از نیروهای ارمنی خالی کرد و در گیری ها در نزدیکی شهر " خانکندی " مرکز قره باغ کوهستانی ادامه داشت.
منبع : تابناک
